غذاهای محلی اردبیل، طیفی گسترده از غذاهای مختلف است. غذاهای محلی، یکی از بارزترین ویژگی‌های شهر‌ها و فرهنگ‌های متنوع است. از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب کشور، شاهد طیف وسیع و گسترده‌ایی از غذاهای مختلف محلی هستیم که طعم‌های گوناگونی را برای ذائقهٔ ما به ارمغان می‌آورند. در این مقاله، به‌صورت ویژه، به سراغ غذاهای محلی استان اردبیل می‌رویم تا با طعم‌های مختلف این منطقه آشنا شویم.
آش دوغ اردبیلی
همانطور که می‌دانید، آش‌ها، طیف وسیع و گسترده‌ای را در سفرهٔ غذایی ما ایرانی‌ها به خود اختصاص داده است. به‌ویژه در منطقهٔ غرب و در شهرستان اردبیل با گستره‌ای از آش‌های متنوع روبه‌رو می‌شویم. یکی از این آش‌ها، آش دوغ اردبیلی است. این آش، همانطور که از اسمش پیداست، ترکیب دوغ ترش و مواد مخصوص آش است. این آش، که از غذاهای محلی و ویژهٔ سرعین است، با نخود، برنج‌نیم‌دانه، آرد، پیاز، سیرداغ و نعنا داغ و نمک و ادویه به همراه دوغ ترش طبخ میشود. پخت آن نیز همانند سایر آش‌ها و بسیار راحت است و اگر قصد دارید خودتان آن را طبخ کنید، بدانید که فقط باید در انتها کمی دوغ ترش را به آرامی به آن اضافه کرده و زمان کافی دهید تا کمی غلیظ شود. امیدواریم که از این آش خوش‌طعم لذت بسیاری ببرید.
آش گیلدیک
یکی دیگر از انواع گسترده‌ٔ آش‌ها در فرهنگ اردبیلی، آش گیلدیک یا گیلدیک آشی است. در ترکیب آش گیلدیک اردبیلی از گوشت، حبوبات، سبزیجات و خشک‌بار استفاده میشود. گل نسترن ک در زبان ترکی به آن گیلدیک می‌گویند، وجه تفاوت این آش با سایر آش‌ها است. اگر دوست دارید این غذای خوشمزه را برای خود و یا دوستانتان تهیه کنید، بهتر است بدانید که برای تهیهٔ این آش خوش‌طعم، باید گل نسترن، نخود، لوبیا چیتی و لوبیا قرمز، آلوچه، لواشک خورد شده و برگهٔ زردآلو، گوشت قرمز چرخ‌کرده، پیاز و ادویه، گردوی آسیاب شده و مقداری برنج نیاز دارید. پس از اینکه آش جا افتاد، می‌توانید نعنا داغ و پیاز داغ را به میزان دلخواه اضافه کرده و سرو کنید. نوش جان!
یاوان آشی
یکی دیگر از معروف‌ترین آش‌های اردبیل، یاوان آشی است. در ترکیب این آش خوشمزه می‌توان اسفناج، گشنیز، عدس و برنج نیمدانه دید. اگر فرصت نداشتید تا در سفر به اردبیل، این آش خوشمزه را تست کنید بهتر است بدانید که در تهیهٔ این آش خوش‌طعم، از گوشت دنده یا گردن گوسفند استفاده میشود که باید با پیاز و ادویه طعم‌دار شود. البته باید بدانید که به جای روغن در این آش از کرهٔ محلی استفاده میشود. درواقع، راز تفاوت این آش و سایر آش‌ها، ادویه‌ها و کرهٔ محلی است.
پیچاق قیمه
یکی دیگر از بهترین غذاهای محلی اردبیل، خورش خوشمزهٔ پیچاق قیمه است. در تهیهٔ این غذای خوشمزه ترکیبات گوشت گوسفندی، زعفران و تخم‌مرغ به کار رفته است. اگر دوست دارید این غذا را خودتان تهیه کنید بهتر است به این نکات توجه کنید که برای تهیهٔ این خورشت خوشمزه که بیشتر برای مجالس و برای سفره‌های نذری طبخ میشود، لازم است ابتدا پیاز را با کرهٔ محلی خوب تفت داده و گوشت قیمه شده را به همراه ادویه‌هایی مانند زردچوبه، فلفل، دارچین و هل ساییده شده مزه‌دار کنید. سپس، خلال بادام را به همراه زعفران دم‌کرده و کرهٔ محلی تفت داده و به خورش اضافه کنید. همزمان، پیاز را با رب گوجه تفت می‌دهیم و در خورشت بریزید. در نهایت نیز کمی آبغوره به خورش اضافه کنید تا کمی مزهٔ ترش بودن را به آن بدهد. در آخر به تعداد نفرات، تخم‌مرغ را روب خورش شکسته و بگذارید تا پخته شود. بعد از حدود یک رب، خورش شما آماده است. نوش جان!
ترشی قورمه
یکی دیگر از غذاهای محلی مخصوص اردبیل، ترشی قورمه است. این غذا که بیشتر به‌عنوان یک غذای مجلسی استفاده میشود،در تهیهٔ غذای نذری در روز‌های ماه رمضان نیز کاربرد فراوان دارد. در این غذا که شباهت زیادی به همان خورش قیمهٔ معروف دارد، از گوشت گوسفندی، لوبیا چشم بلبلی، آلو خورشتی، زعفران و چوب دارچین استفاده میشود. امیدواریم از این خورش خوشمزه لذت ببرید.
کباب کاسه‌ای
یکی دیگر از خوش‌طعم‌ترین غذاهای اردبیلی، کباب کاسه‌ای است که مخلوط جوجه، کوبیده، چنجه و جگر و دل و قلوه است. در تهیهٔ این غذای خوشمزه از گوشت فیله گوسفندی، سینه مرغ، گوشت چرخ‌کرده کنجد و زعفران، دل، جگر و قلوه، گوجه فرنگی و گاها فلفل سبز و فلفل دلمه‌ایی برای خوش‌عطر شدن و کرهٔ محلی و یا حیوانی استفاده میشود. همانطور که دانستید، این غذا، یک غذای بسیار مقوی است، پس چشیدن طعم آن را حتی برای یک بار، در برنامهٔ سفر خود قرار دهید.
مرجی شورباسی
یکی دیگر از غذاهای محلی اردبیل، غذای مرجی شورباسی است که با عدس تهیه میشود. برای طبخ این غذای محلی خوشمزه به گوشت‌دنده یا گردن گوسفند با استخوان، عدس، آلوچهٔ درشت و تیره (اختیاری) یک عدد پیاز درشت، نمک، فلفل و زردچوبه به میزان لازم، نیاز دارید. این غذا، همانند خوراک عدسی باید به غلظت مناسبی برسد، بنابراین اگر قصد طبخ این غذا را دارید به غلظت آن، حتما توجه کنید.
خینگل
یکی از خوش‌طعم‌ترین غذاهای محلی اردبیل، خینگل است که یک غذای اصیل عشایری به شمار می‌آید. برای تهیۀ این غذای خاص و ویژه به مقداری آرد، گوشت چرخ کرده، پیاز، ماست، سیر، رب و ادویه نیاز داریم. اگر دوست دارید این غذا را خودتان درست کنید باید به این نکات توجه کنید که در طبخ این غذا نیاز دارید تا ابتدا یک خمیر آماده کنید. تکه‌های خمیر را در آب جوش پخته و آبکش کرده و با ماست و سیر ترکیب کنید. در نهایت گوشتی که با پیاز و ادویه تفت داده و مزه دار کرده‌اید را به آن اضافه کنید. این غذا طعمی فوق‌العاده و ترکیبی بی‌نظیر دارد. حتما آن را امتحان کنید.
سوغان سو
یکی از خوش‌مزه‌ترین غذاهای محلی اردبیل، سوغان‌سو است که بسیار راحت و آسان آماده میشود. در زبان ترکی سوغان به معنای پیاز و سو به معنای آب است که همانطور که از اسمش مشخص است، آب و پیاز، ترکیبات اصلی این غذا هستند که به همین دلیل طبخ آن را بسیار سریع و راحت می‌کند. برای طبخ این غذا به تلاش زیادی نیاز نداربد بلکه فقط نیاز است تا دو عدد پیاز متوسط را به همراه رشتهٔ آش، تخم‌مرغ، نمک، فلفل و زردچوبه به میزان باهم ترکیب کرده و طبخ کنید.
سوتی پلو
از آنجا ک غذاهای پلویی، جزئی از زندگی روزمره‌ٔ ما شده‌اند، در انواع مختلفی نیز تهیه می‌شوند. یکی از این غذاهای پلویی، سوتی پلو یا شیر‌پلوی معروف اردبیلی است. این غذا بسیار آسان و راحت تهیه میشود و معمولا آن‌را با گوشت قرمز و یا در برخی نواحی شمالی با ماهی طبخ می‌کنند. برای تهیهٔ این غذای خوش‌طعم باید برنج را با شیر و زعفران دم کرده و با خلال پسته و بادام تزئین کنید. می‌توانید به صورت دلخواه، خرما و کشمش را تفت داده و همراه با گوشت میل کنید.
باسترما پلو
یکی از غذاهای پلویی محلی اردبیل، باسترما پلو است که به معنای پلویی است که تحت فشار بالا قرار گرفته است. در تهیۀ این غذای خوشمزه از برنج، گوشت یا مرغ استفاده میشود که به صورت لایه‌ای و با فشار در قابلمه ریخته میشود و طعم بی‌نظیری به آن می‌دهد.
دمی یارما
یکی از غذاهای پر‌طرفدار محلی اردبیل، دمی یارما است که هم بسیار مقوی است و هم طبخ آسانی دارد. برای تهیۀ این غذای خوشمزه به بلغور گندم (یارما)، سیب‌زمینی کوچک، هویج کوچک، دو عدد پیاز، گوشت چرخ‌کرده، یک قاشق غذاخوری رب گوجه‌فرنگی، دو پیمانه آب، نمک، فلفل و زردچوبه به میزان لازم نیاز داریم. از آنجا که از گوشت چرخ‌کرده و هویج و سیب‌زمینی خردشده در آن استفاده میشود، زمان طبخ را کاهش داده و به مدت‌زمان زیادی نیاز ندارد.
تره اسفناج
اگر یک غذای رژیمی و مقوی و سالم می‌خواهید، نان تره اسفناج برای شماست. این غذای سنتی اردبیلی با وجود اینکه بسیار آسان تهیه میشود اما بسیار مقوی و سرشار از آهن و ویتامین است. این غذا هم با برنج و هم بدون برنج طبخ میشود. برای تهیهٔ این غذای خوشمزه لازم است تا اسفناج ، تخم‌مرغ، سیر، نارنج، لپه، زرشک، کره و در صورت نیاز کمی برنج نیمدانه داشته باشید. اگر به اردبیل سفر کردید، چشیدن طعم این غذا را فراموش نکنید.
چیغیرتما
یکی دیگر از محبوب‌ترین غذاهای محلی اردبیل، چیغیرتما است. در زبان آذری به غذاهایی که با تخم‌مرغ پخته می‌شوند چیغیرتما گفته میشود. در این نوع غذاها، تخم‌مرغ را در انتها به غذا اضافه می‌کنند. این غذا را اغلب با گوشت مرغ یا بوقلمون آماده می‌کنند. اگر دوست داشتید این غذا را خودتان تهیه کنید، بهتر است بدانید که پس از اینکه گوشت‌ها را با پیاز، ادویه ،گوجه فرنگی و فلفل دلمه تفت دادید، تخم‌مرغ‌ها را بر روی آن ریخته و هم بزنید تا خوب باهم مخلوط شوند. همانند املت‌های مختلف، وقتی غذا آماده شد می‌توان به آن کمی جعفری اضافه کرد و با نان میل کرد.
همانطور که می‌دانید، هر فرهنگی، غذای ویژهٔ خود را دارد. یکی از بهترین راه‌ها برای درک عمیق فرهنگ‌های مختلف، درک شیوهٔ زندگی آنها و چشیدن طعم انواع مختلف غذاهایی است که با توجه به عوامل گوناگون، طبخ میشود. اگر در این مدت سفری به استان اردبیل داشته‌اید، برای ما کامنت بگذارید و از انواع غذاهای محلی دیگری که در این منطقه مشاهده کرده‌اید صحبت کنید.
