لیست غذاهای ایرانی، شامل یک لیست بلند بالا از انواع مختلف غذاهای ایرانی است. غذاهای ایرانی همواره طیف وسیعی از غذاهای مختلف را شامل میشود که با فرهنگ‌ها و اقوام مختلف عجین شده و هر ذائقه‌ای را پوشش می‌دهد. در این لیست برتر غذاهای ایرانی، خوردنی‌های متنوعی قرار گرفته است و شامل انواع غذاها، دسر‌ها و چاشنی‌ها میشود.
1- زیتون پرورده
زیتون پرورده یک چاشنی پرطرفدار در سفره‌های ایرانی‌ها است. این چاشنی بسیار آسان تهیه شده و خاستگاه آن به استان گیلان باز می‌گردد. زیتون پرورده از ترکیب زیتون خوش‌طعم بدون هسته و گردوی آسیاب شده، سیر و گیاهان تازه مانند گشنیز یا نعناع و همچنین دانه‌های انار و مقادیر زیادی روغن زیتون است. زیتون پرورده معمولاً به صورت سرد سرو میشود و به طور سنتی بهعنوان یک چاشنی در کنار وعده‌های اصلی، یا بهعنوان پیش‌غذا یا میان‌وعده درنظر گرفته میشود.
2- چلو کباب کوبیده
چلو کباب که از جمله معروف‌ترین غذاهای ایرانی است، از برنج معطر و ادویه زعفرانی، گوجه کبابی و کباب کوبیده تشکیل شده است که کباب کوبیده در این غذا را می‌توان از ترکیب گوشت‌چرخ کرده، پیاز و ادویه‌های مختلف تهیه کرد. شنیده‌ها حاکی از آن است که منشاء این غذا به مردم قفقاز باز می‌گردد که در گذشته، دستور پخت آن را به ایرانیان منتقل کردند. همراه کباب‌های ایرانی، برنج زعفرانی و کره همراه با ادویۀ سماق که یک ادویه بومی منطقۀ خاورمیانه سرو میشود که همراه با دوغ ترش ایرانی، تجربه‌ایی خاطره انگیز برایتان به ارمغان می‌آورد.
3- ته‌چین
ته‌چین، که از جمله غذاهای معروف ایرانی به‌شمار می‌آید، یک غذای لذیذ برنجی است که ظاهری شبیه کیک دارد اما ترکیبات آن برنج و گوشت و سبزیجات است. برای تهیۀ ته‌چین، گوشت مزه دار شده را ریش‌ریش کرده و در با برنج ترکیب می‌کنند. برنج را در ته ظرف یا قابلمه کمی فشرده کرده تا قوام بگیرد و پس از اینکه زمان پخت کامل شد، این ظرف یا قابلمهٔ برنج را زیر و رو کرده و در‌نهایت برنجی که شکل ظرف را گرفته، همانند کیک تکه تکه کرده و سرو می‌کنند. انواع متعدد ته چین در سراسر ایران وجود دارد و در بسیاری از رستوران های سنتی ایرانی یافت میشود.
4- مرغ شکم پر
مرغ شکم پر، یکی از غذاهای سنتی و معروف ایرانی است. این غذا معمولاً با مرغ‌هایی با ابعاد کوچکتر و به اصطلاح جوجه‌های درشت تهیه میشود که درون شکم آن را تمیز کرده و خالی می‌کنند تا مواد مرغ شکمپر در آن جای گیرد. برای تهیۀ مواد درون مرغ شکمپر معمولا از میوه‌های خشک، آلو، خرما، کشمش، زرشک یا زردآلو و حبوباتی ماند لپه استفاده می‌کنند که با پیاز، سیر و مقداری سبزی معطر مانند جعفری، پیازچه، گشنیز و ترخون مخلوط میشود. در نتیجه یک چاشنی شیرین و کمی ترش داریم که درون مرغ قرار گرفته و آن را خوش‌طعم، معطر و لذیذ می‌کند. مرغ شکمپر یک وعدۀ غذایی کامل است که بسیار لذیذ و پرطرفدار است.
5- نان بربری
نان بربری یکی از رایج‌ترین نانهای ایرانی است که در نانوایی‌ها تهیه میشود. این نان معروف ایرانی، ظاهری مسطح و کشیده دارد و با خمیر مایۀ گندم ایرانی تهیه میشود. نان بربری را معمولاً به شکل بیضی بلندی طبخ می‌کنند که به طور سنتی با لعاب آردی روی آن تهیه میشود که پوسته طلایی روشنی به آن می‌بخشد و درون آن نرم و مطبوع نگه می‌دارد. در برخی مناطق قبل از پختن نان بربری در تنور‌های سنتی، بر روی آن معمولاً دانه‌های سیاه دانه یا کنجد می پاشند که هم ظاهر زیبایی به نان می‌بخشد و هم طعم آن را لذت بخش‌تر می‌کند. جالب است بدانید نام بربری از نام قدیمی قومی در گذشته گرفته شده است و گمان می‌رود که آنها بودند که در اصل سنت نان بربری را به تهران و سایر نقاط ایران آوردند.
6- نان لواش
لواش یک نان نازک سنتی ارمنی است که بسیاری از متخصصان مواد غذایی ادعا می‌کنند منشاء این نان به ارمنستان باز می‌گردد، اما این نان در سراسر آسیای غربی (به ویژه ایران و ترکیه) و قفقاز (به ویژه آذربایجان) به خوبی شناخته شده و تهیه میشود. خمیری که برای تهیۀ خمیرمایۀ این نان استفاده میشود از آرد گندم است و برای تهیۀ این نان به‌صورت سنتی بهتر است از تنور سفالی محلی استفاده شود. بسته به بخش‌های مختلف یک کشور یا منطقه به‌ویژه ارمنستان، این نان های نازک می‌توانند از نظر ضخامت، اندازه، شکل و روش ورز دادن متفاوت باشند.
7- شله زرد
شیر برنج زعفرانی، معروف به شله زرد یک دسر باستانی ایرانی است که زمانی فقط در مناسبت‌های خاص سرو می‌شد اما امروزه می‌توان آن را در هر شرایطی تهیه کرد. در تهیۀ شله زرد باید برنج نیم‌دانه را در آب جوش ریخته تا پخته شود و سپس زعفران و شکر و در‌نهایت، افزودنی‌های رایج شامل آجیل خرد شده مانند خلال بادام و خلال نارگیل ترکیب کرده و با ادویه‌هایی مانند هل و دارچین آسیاب شده سرور کرد. همچنین می‌توان برای تزیین شله زرد نیز از دارچین آسیاب شده، بادام خلال‌شده یا پسته خلالی و پودر نارگیل نیز استفاده کرد.
8- کورما
کورما یک خورش سنتی در نواحی جنوبی است که خاستگاه آن بیشتر به کشور هند باز می‌گردد. در تهیۀ خورشت کورما از گوشت و خامه و همراه با زعفران، ماست و ادویه‌های مختلف مانند گشنیز، زنجبیل، زیره و زردچوبه استفاده میشود. اعتقاد بر این است که این غذا، در آشپزخانۀ سلطنتی در گذشته‌های بسیار دور به عنوان تلفیقی از غذاهای ایرانی و هندی به وجود آمده است. این غذا نام خود را از یکی از قبایل راجپوت‌ها، که یک قبیلۀ جنگجو در غرب هند است، گرفته شده است. توصیه میشود کرما را با نانهای نازک مانند چاپاتی، پاراتا یا نان لواش سرو کنید.
سه نوع کورما وجود دارد که مواد اولیۀ آنها کمی متفاوت از هم است: کورمای شمال هند که از بادام، بادام هندی و ماست تهیه میشود که باز می‌توان آن را به‌صورت موغلایی (با شیر کم چرب) و شاهی (با خامه)) درست کرد. کورمای کشمیر که با بادام، بادام هندی، ماست، شیر و میوه های خشک تهیه شده و کورمای هند جنوبی با نارگیل، شیر نارگیل، بادام، فلفل قرمز و دانۀ رازیانه تهیه میشود.
9- خورش فسنجان
خورش فسنجان یک خورش سنتی ایرانی است که از انار و گردو تهیه میشود. گوشتی که در تهیۀ فسنجان به‌کار می‌رود معمولاً گوشت مرغ است که غوطه‌ور در سس غلیظ و تیره‌ای است که با گردوی آسیاب شده و شربت انار درست میشود. این غذا که معمولاً در مناسبت‌های خاص تهیه و خورده میشود، غذای اصلی جشن سالانه جشن انقلاب زمستانی نیز به شمار می‌آید. خورشت فسنجان معمولاً در کنار برنج سفید ساده یا نان سرو میشود و گاهی اوقات با دانه‌های انار تزیین میشود. فسنجان غذایی است که معمولاً در منطقۀ خاورمیانه به‌ویژه در کشورهای همسایه، آذربایجان و عراق نیز یافت میشود.
10- آبگوشت
آبگوشت ایرانی یک نوع غذای آبکی دلچسب است که ریشه در ایران باستان دارد. این غذای معروف به‌طور سنتی با گوشت بره یا گوسفند تهیه میشود، اما می‌توان از گوشت گاو نیز در آن استفاده کرد. این غذا همچنین حاوی سیب زمینی، لوبیا، حبوبات و ادویه‌ها و مواد دیگری از این دست است که همگی در آبگوشتی خوش طعم با رب گوجه فرنگی پخته شده‌اند. آبگوشت به‌طور سنتی، معمولا در دو قسمت سرو میشود. گوشت، سبزیجات و حبوبات از مایع آبگوشت خارج می‌شوند و جداگانه سرو می‌شوند به طوری که، ابتدا آبگوشت میل میشود و بعد از آن گوشت و سبزیجاتی که معمولاً به‌صورت خمیر له شده در‌آمده‌اند سرو می‌شوند.
11- بستنی سنتی
بستنی سنتی ایرانی، یک بستنی منحصر‌به‌فرد ایرانی با دم‌کردۀ زعفران است که در آغاز قرن بیستم توسط اکبر مشتی، اولین بستنی‌فروش در تهران اختراع شده است. این دسر یخ‌زده با مخلوط خامه‌ای از شیر یا خامۀ منجمد و پستۀ خرد‌شده همراه با گلاب و زعفران درست میشود. این بستنی قدیمی، یکی از خوردنی‌های مورد علاقۀ ایرانی‌ها است و به دو صورت ساده و در کاسه‌های کوچک و یا در میان دو ویفر ساده یا همان بستنی نانی استفاده میشود.
12- سبزی خوردن
سبزی خوردن، به مجموعه‌ای از سبزی‌های تازه اطلاق میشود که بهعنوان بخشی ضروری از اکثر وعده‌های غذایی ایرانی‌ها در سر میز‌های غذا دیده میشود. سبزی‌هایی که بهعنوان سبزی خوردن استفاده می‌شوند معمولاً از ریحان، شوید، نعناع، جعفری، تربچه، پیازچه و انواع سبزی‌های تازۀ دیگر تشکیل شده‌است. سبزی خوردن به‌طور سنتی بهعنوان پیش‌غذا با بسیاری از غذاهای ایرانی سرو میشود، اما می‌توان آن را بهعنوان غذای اصلی سبک همراه با پنیر و گردو نیز استفاده شود.
13- کشک بادمجان
این پیش غذای خوش‌طعم ایرانی از ترکیب بادمجان‌های کبابی یا حرارت دیده در فر همراه با مایع کشک تهیه میشود. مواد اصلی کشک بادمجان را با اضافه‌کردن پیاز تفت داده شده، سیر، ادویه‌های مختلف مانند زردچوبه یا نعناع و گاهی آجیل آسیاب شده به آن تهیه می‌کنند. روی غذا را با گردوی خرد‌شده و نعناع و پیاز کاراملی شده و مقدار کمی کشک نیز می‌توان تزیین کرد. کشک بادمجان را به عنوان پیش غذا یا گاهی غذای اصلی نیز میل می‌کنند و بهتر است با نان لواش گرم در کنار آن سرو شود.
14- قورمه سبزی
یک نوع خورش گیاهی ایرانی است که در همۀ جای ایران طرفداران بسیاری دارد و از غذاهای ملی کشور ایران به‌شمار می‌رود. اگرچه راه‌های زیادی برای تهیۀ این غذا وجود دارد، اما مادۀ ضروری آن ترکیبی از سبزی‌های سرخ شده‌است که این سبزی‌ها جعفری خرد‌شده، گشنیز و گاها سبزی‌هایی مانند تره‌فرنگی، کلم‌پیچ یا اسفناج است که رنگ سبز تیره و طعم غلیظ و تند را به این غذا می‌بخشد. لوبیای قرمز و گوشت برۀ خرد شده نیز از دیگر ترکیبات این خورشت پرطرفدار است. خورشت قورمه‌سبزی در کنار برنج ایرانی سرو میشود که می‌توان کنار آن از ترشی نیز استفاده کرد. قورمه سبزی با وجود اینکه از غذاهای سنتی ایرانیان محسوب میشود، در کشور آذربایجان نیز تهیه میشود.
15- هویج بستنی
هویج بستنی یک معجون خوشمزۀ ایرانی بوده که بسیار پرطرفدار است. این دسر خوش‌طعم، از ترکیب آب‌هویج‌تازه و یک پیمانۀ بستنی، ترجیحاً با طعم وانیل یا بستنی سنتی زعفرانی تهیه میشود. هویج بستنی که اغلب هم بهعنوان نوشیدنی و هم بهعنوان دسر درنظر گرفته میشود، هم می‌تواند در یک کاسۀ کوچک و هم در لیوان سرو شود و برای تزئین هم روی آن، معمولا پستۀ کوبیده، هل یا دارچین می ریزند.
16- بریانی
بریانی یکی از انواع غذاهای کلاسیک است که قدمت آن به امپراتوری مغول باز می‌گردد. مواد اصلی بریانی، برنج، گوشت، تخم مرغ یا سبزیجات و مواد متعددی مانند میوه های خشک، آجیل و ماست است. کلمۀ بریانی از کلمه فارسی بریان به معنای سرخ شده گرفته شده است و این غذا از طریق گروه‌هایی از بازرگانان و مهاجران از ایران به هند راه یافته و در آن جا نیز گسترش یافته است. با گذشت زمان، محبوبیت بریانی در سراسر هند و سایر کشورها افزایش یافت، بنابراین امروزه تنوع بسیار زیادی از بریانی ها وجود دارد، مانند بریانی سیندی (با ماست)، بریانی بمبئی (با مقدار زیادی ادویه و کورا)، یا بریانی لوکنوی است که با یک تکنیک خاص، گوشت و برنج را جداگانه پخته و سپس با هم ترکیب کرده و مجدد در زمان کوتاهی، برای پخت قرار می‌دهند. بریانی که زمانی برای خانوادۀ سلطنتی امپراطوری آن زمان در هند رزرو می‌شده است، امروزه تقریباً در هر رستوران هندی بهعنوان یکی از غذاهای ویژه آنها به‌همراه چاشنی‌هایی مانند هل، دارچین، برگ بو، گشنیز یا برگ نعناع سرو میشود و طعمی منحصر‌به‌فرد به آن می‌دهد و بریانی را به بهترین انتخاب در منوی غذایی، تبدیل می‌کند.
17- نان سنگک
نان سنگک، یک نوع نان سبوس‌دار با مخمر گندم است که بهعنوان یک نان ملی برای ایران ثبت شده است. شکل نان سنگک می‌تواند مثلثی یا مستطیلی باشد و به‌طور معمول، دو نوع اصلی از آن وجود دارد: ساده و خاص که نان سنگک خاص دارای دانه‌های کنجد بر روی آن است. نام این نان را به این دلیل سنگک قرار داده‌اند ، زیرا به طور سنتی در تنوری گنبدی شکل با سطحی پر از سنگریزه و سنگ پخته میشود. سنگک در گذشته نان اصلی ارتش ایران بود و هر سرباز کیسه‌ای پر از سنگریزه حمل می‌کرد که برای پختن نان تمام لشکر از آن استفاده می‌شد. امروزه سنگک در اغلب جشن‌هایی مانند عروسی و سال نو در سفره‌های ایرانی تهیه میشود. در ایران این نان را اغلب با کباب بره یا کباب کوبیده و یا همراه با کله‌پاچه سرو می‌کنند.
18- نان شیرمال
شیرمال یک نان سنتی ایرانی است که با آرد ، شیر و زعفران درست میشود. این نان طعم زعفرانی و به رنگ زرد است و به‌طور سنتی در تنور پخته شده و در حالت گرم خورده میشود. نام شیرمال از آن جهت به این نام معروف شده است چرا که از شیر در تهیۀ آن استفاد میشود. در برخی دستور‌ها در کنار شکر، میوه های خشک را نیز به خمیر اضافه کنند. شنیده‌ها حاکی از آن است نان شیرمال، در زمانی که ایرانیان زیادی به هند و پاکستان سفر کردند و اسرار نان‌پزی را آموختند، شکل گرفته است.
19- فالوده
فالودۀ ایرانی، نوعی شربت سنتی است که از دم کردۀ شربت شکر با گلاب و رشتۀ نازک ورمیشل تشکیل شده است. بر اساس باورهای رایج، فالوده به استان شیراز بازگشته و یکی از اولین گونه‌های شربت در جهان است که قدمت آن به 400 سال قبل از میلاد می‌رسد. فالوده یک دسر تابستانی در ایران است که معمولاً با آبلیموی تازه، پستۀ خرد‌شده یا شربت آلبالو سرو میشود.
20- آش دوغ
آش دوغ، یک سوپ سنتی ایرانی است که به‌ویژه در مناطق آذری‌زبان طرفداران زیادی دارد. این سوپ غلیظ را معمولاً با ترکیب ماست یا آیران، سبزیجاتی مانند خرفه، اسفناج، پیاز، سیر، نخود و نخود، سبزی های تازه مانند نعنا، جعفری، گشنیز و ترخون و همچنین تخم مرغ، برنج و … درست می‌کنند. هنگام سرو، آش دوغ را اغلب با نعنا داغ و سیرداغ تزیین می‌کنند. این نوع سوپ، در ترکیه و آذربایجان نیز طرفداران زیادی دارد.
21- میگو پلو
میگو پلو که بیشتر یک غذای جنوبی در ایران به‌شمار می‌آید، از برنج و میگو تهیه شده و البته در سراسر ایران طرفداران خاص خود را نیز دارد. در تهیهٔ این غذای خوش‌مزهٔ ایرانی، معمولا برنج به سبک کته پخته میشود، میگوها نیز به‌طور جداگانه تفت داده یا آب پز می‌شوند و در نهایت به‌صورت لایه‌ایی در برنج قرار می‌گیرد. میگو پلو را معمولاً همراه با پیاز، سیر و ادویه‌های مختلف و ترشی‌جات سرو می‌کنند و در برخی از دستور‌ها از کشمش، گردوی برشته شده و گاهی اوقات تخم مرغ آب پز نیز همراه میگو استفاده میشود.
22- زرشک پلو
این غذای کلاسیک ایرانی، ترکیب برنج و زرشک است. زرشک، ازجمله مواد پرکاربرد در آشپزی‌های ایرانی است. زرشک پلو را به‌روش‌های مختلف طبخ می‌کنند و معمولا در کنار آن گوشت مرغ نیز سرو میشود. زرشک پلو اگرچه اغلب بهعنوان یک غذای ساده و روزمره میل میشود، اما در مناسبت‌های مختلف نیز می‌توان آن را یک غذای اصلی درنظر گرفت.
23- ته دیگ
ته دیگ، یک غذای سنتی ایرانی است که از برنج تهیه میشود. نام ته‌دیگ به معنای ته دیگ است که به لایه ترد برنج که در ته دیگ یا ته قابلمه شکل می‌گیرد اشاره دارد. این غذا معمولاً ترکیب برنج و روغن است، در حالی که زردچوبه و زعفران را نیز می‌توان برای داشتن طعم و رنگ دلپذیر به آن اضافه کرد. ته دیگ معمولا با برنج تهیه شده ولی انواع دیگری از آن وجود دارد که از نان لواش، سیب‌زمینی برش داده شده یا ماست تهیه شده و در کف تابه یا قابلمه قرار گرفته و در مناسبت‌های مختلف می‌توان آن را تهیه کرد. این غذا بیشتر بهعنوان یک پیش‌غذا در نظر گرفته میشود و معمولا همراه خورش ها و سایر غذاهای اصلی سرو میشود.
24- پیلاف
پلو یکی از اصلی‌ترین ترکیبات غذایی خاورمیانه است که به روش‌های مختلف تهیه میشود. پیلاف نیز یک غذای پلویی است که با برنج، گندم یا بلغور، گوشت، هویج و ادویه درست میشود. پیلاف در ایران، می‌تواند هم بهعنوان غذای جانبی و هم غذای اصلی در نظر گرفته شود و معمولا همراه آن سالاد و ماست نیز سرو میشود. در پیلاف بهترین قسمت آن ته‌دیگ است و به لایه‌ای از برنج اطلاق میشود که در کف ظرف ایجاد میشود.
25- کوکو سبزی
کوکو سبزی، یک غذای معطر ایرانی است که شباهت زیادی به همان املت معروف دارد. در تهیهٔ این غذا سبزی‌هایی مانند جعفری، گشنیز، شوید و پیازچه را خرد کرده و با تخم مرغ ترکیب کرده تا یک مایع یک‌دست ایجاد شود. سپس ادویه‌های لازم را به آن اضافه کرده و در ماهی‌تابه با روغن داغ طبخ می‌کنند. در تهیهٔ کوکو سبزی گاها می‌توان از گردوی آسیاب شده و زرشک نیز استفاده کرد که طعم خوشی به آن می‌بخشد. کوکو سبزی در کنار نان تهیه شده و با ماست و یا ترشی سرو میشود. با وجود اینکه کوکو سبزی در میان خانواده‌های ایرانی بهعنوان یک خوراکی روزمره به حساب می‌آید، اما می‌توان تکه‌هایی از این خوراکی معطر را در مناسبت‌های خاص و اعیاد مختلف در کنار سایر غذاها مشاهده کرد.
