منطقه ترکمن صحرا، خطه‌ای با ظرفیت‌های بسیار بالای طبیعی است. از کوه و جنگل تا مرتع و بیابان و حتی سواحل جلگه‌ای، همه را در بر می‌گیرد. مردمان خون‌گرم ترکمن، فرهنگی غنی دارند. بخشی از فرهنگ ترکمن صحرا در غذاهای خاص این منطقه نهفته است. غذاهای ترکمنی شبیه غذاهای محلی استان گلستان هستند و بیشتر از گوشت، برنج، سبزیجات و نان درست می‌شوند.
ترکمن‌ها برای غذا خوردن اغلب روی زمین و بر دور سفره‌ای می‌نشینند، که ثاچاق نامیده می‌شود؛ سفره‌ای که غذاهای محلی و بی‌نظیر ترکمنی آن را رنگین می‌کند. عطر و طعم این غذاها را در گلستان و استان‌های اطراف آن در بین ترکمن‌های ایران هم می‌توانید بچشید.
اکمک
برای پختن اکمک که در ترکمنستان به آن چلفک می‌گویند، از روغن استفاده زیادی نمی‌شود و روش پخت آن چنین است: دیگ چدنی را در روی آتش گرم می‌کنند. ته دیگ را با مقدار کمی روغن چرب می‌کنند. خمیر آماده را به‌صورت لایه‌ای نازک در می‌آورند و با کمک یک کارد دسته‌بلند در داخل دیگ می‌چرخانند و پس از چند دور چرخاندن، زیر و رو می‌کنند تا طرف دیگر نیز کاملا پخته شود. بعد از مرحله فوق، لایه دیگر بر لایه اولی اضافه می‌کنند و باز در داخل دیگ می‌چرخانند. در این مرحله نیز عمل لایه‌گذاری تکرار می‌شود، آنگاه لایه‌های پخته شده را از دیگ در می‌آورند و مانند شیرینی کاک که از غذاهای محلی کرمانشاه است، در هم می‌پیچند و با ریختن شکر در لابه‌لای آن همراه با چایی مصرف می‌کنند.
بورک
بورک غذای معروفی است که هر کس در هر جای دنیا، این لقمهٔ خوشمزهٔ پر از گوشت را به شیوه خاص خود پخت می‌کند. در برخی مناطق، بورک گوشت را پیراشکی گوشت نیز معرفی می‌کنند. بورک به صورت‌های مختلفی مانند بورک با گوشت، اسفناج و قاتقلی بورک طبخ می‌شود.
این غذا که از نظر پخت شباهت زیادی به پیراشکی دارد، معمولا بیشتر در ماه رمضان پخته می‌شود. ابتدا گوشت بی‌استخوان را چرخ می‌کنند. چند عدد سیب‌زمینی آب‌پز را کوبیده، با مقداری پیاز به گوشت اضافه کرده و نمک به اندازه کافی اضافه می‌کنند. مخلوط گوشت و سیب‌زمینی و پیاز را در لای خمیری از آرد که به اندازه یک دایره به قطر تقریبی ۱۵ سانتی‌متر که قطعه قطعه بریده‌اند، می‌پیچند و به‌شکل نیم‌دایره درمی‌آورند و اطراف خمیر را با دست ورز می‌دهند تا خمیر به هم بچسبد و مخلوط بیرون نریزد. این خمیر با مخلوط داخل آن، پس از سرخ شدن در روغن داغ آماده میل کردن می‌شود. ترکمن‌ها بوروک را به‌تنهایی به‌عنوان یک وعده غذایی صرف می‌کنند.
چوروک: قاوور تماچلی چوروک، کلچه چوروک
ترکمن‌ها چوروک یعنی نان را در تنورهایی می‌پزند که تامدور نامیده می‌شود. قاوور تماچلی چوروک نانی است که خمیر آن را با دنبه ریزریز شده گوسفند، قاورتماچ، و نیز تراشه‌های پیاز مخلوط کرده، در تنور می‌پزند. چوروک انواع مختلفی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- پتیر چوروک یا نان پتیر را با ترکیبی از روغن، شیر، شکر و جوش‌شیرین تهیه می‌کنند و در تنور می‌پزند.
- کلچه چوروک یا کلوچه را نیز همچون پتیر با ترکیبی از روغن، شیر، شکر و جوش‌شیرین تهیه می‌شود ولی نسبت به پتیر ضخیم‌تر است.
بیشمه
بیشمه در لغت به هر چیز پختنی اطلاق می‌شود و در اصطلاح ترکمن‌ها، نانی روغنی و شبیه به بامیه است و پخت آن نیز شبیه به طرز تهیه بامیه خانگی است. پیشمه یا بیشمه یک شیرینی بسیار خوشمزه ترکمنی است که به عنوان یک نوع نان محلی ترکمنی نیز شناخته می‌شود که از نظر طعم و مزه بسیار شبیه پیراشکی یا گوشفیل می‌باشد. علاوه بر این بیشمه جزء سوغات محلی ترکمن‌ها محسوب می‌شود. برای تهیه این شیرینی جذاب ترکمنی، ابتدا خمیر را به اندازه بامیه قطعه‌قطعه می‌کنند، آنگاه این قطعه‌ها را در روغن داغ می‌پزند. معمولا در تهیه خمیر بیشمه شیر و شکر و تخم‌مرغ و جوش‌شیرین به آن اضافه می‌کنند که بیشمه خوشمزه‌تر می‌شود. این میان‌وعده سنتی با چای سبز در جشن‌ها، به‌ویژه در عروسی‌ها و در جشنی پخته می‌شود که اولین بار مو‌های کودکان را کوتاه می‌کنند.
قاتلاما
قاتلاما نوعی نان روغنی است و برای پخت آن ابتدا آرد را خمیر می‌کنند. خمیر آماده را به صورت قطعاتی که هر قطعه یک قرص نان می‌شود، تقسیم می‌کنند. برای هر چهار قطعه خمیر، یک تخم‌مرغ اضافه می‌کنند. قطعات خمیر را به صورت ورقه‌های نازکی در می‌آورند. خمیرهای ورقه‌شده را که به‌شکل دایره‌ای کامل است، روی‌هم می‌چینند و در فاصله ورقه‌ها، روغن می‌مالند. تعداد این ورقه‌های نازک خمیر، به ضخامت نهایی قاتلاما بستگی دارد و به اختیار بانوی خانه است. در این مرحله، خمیرهای چندلایه را در روغن داغ می‌پزند. پس از آماده شدن قاتلاما، بلافاصله بر آن، شکر می‌پاشند تا شیرینی شکر در تمام لایه‌ها جذب شود.
ایشلیکی
یکی‌دیگر از محبوب‌ترین غذاهای محلی ترکمنی، ایشلیکی است که به‌طور سنتی در ماسه داغ و اخگر پخته می‌شد. البته امروزه آشپزها این غذا را در فر می‌پزند. ترکیبات این غذا از گوشت، چربی گوسفند و پیاز تشکیل شده است که همگی به قطعات کوچک خرد می‌شوند. در تهیه ایشلیکی خرد‌کردن گوشت بسیار مهم است، زیرا گوشت خرد‌شده در مقایسه با گوشت چرخ‌کرده، به این غذا طعم بهتری می‌دهد. برای پخت ایشلیکی، مواد را باید در بین دوتکه خمیر صاف و گرد بگذارید و لبه‌ها را فشار دهید تا بسته شود. سپس سوراخی در وسط آن ایجاد کنید تا بخار از آن خارج شود. در نهایت این غذا را در فر قرار دهید تا روی آن قهوه‌ای روشن شود. طعم لذیذ و آبدار این غذا هر کسی را وسوسه می‌کند.
ترکمن صحرا که منطقه‌ای سرسبز و دیدنی از شمال کشور است، علاوه بر فرهنگ غنی و خاص خود غذاهای خوشمزه‌ای هم دارند. برخی از این غذاها در سراسر جهان طرفدار دارند و روش پخت آسانی دارند. اگر به این منطقه دیدنی سفر می کنید، حتما از غذاهای محلی امتحان کنید و طعم بی‌نظیر آنها لذت ببرید.
